Wenus

Przynosiciel Pokoju

        Promień orbity:    108,200,000 km (0.72 AU) od Słońca
        Średnica planety: 12,103.6 km
        Masa:     4.869e24 kg

   Wenus była znana od czasów prehistorycznych. Jest to najjaśniejszy obiekt na niebie zaraz po Słońcu i Księżycu. Podobnie jak w przypadku Merkurego, powszechnie uznawano ja za dwa odrębne ciała: Fosforos jako gwiazda poranna i Hesperus jako gwiazda wieczorna, ale greccy astronomowie wiedzieli lepiej.

   Wenus jest planetą dolną i dlatego pokazuje kolejne fazy gdy obserwuje się nią teleskopem z ziemskiej perspektywy. Obserwacje Galileusza tego zjawiska były ważnym dowodem na korzyść kopernikańskiej heliocentrycznej teorii Układu Słonecznego.

   Pierwszą sondą kosmiczną, jaka odwiedziła Wenus była Mariner 2 w 1962 roku. Planeta była później odwiedzana przez wiele innych misji (jak dotąd ogółem ponad 20), włączjąc w to Pioniera Wenus (Pioneer Venus) oraz sowiecką Venerę 7, pierwszą sondę, która wylądowała na powierzchni innej planety, a także Venerę 9, która przesłała pierwsze zdjęcia powierzchni planety (po lewej). Ostatnią była orbitująca wokół Wenus amerykańska misja Magellan, która dostarczyła precyzyjnych map powierzchni planety dzięki użyciu radaru (powyżej).

   Obrót Wenus wokół własnej osi jest w pewnym stopniu niezwykły z dwóch powodów: rotacja jest bardzo powolna (243 ziemskie dni, co jest nieco dłużej niż wenusjański rok), a do tego jeszcze wsteczna. Dodatkowo okres obrotu Wenus i jej ruchu orbitalnego są zsynchronizowane w taki sposób, że prezentuje ona zawsze tą samą stronę powierzchni w kierunku Ziemi, gdy obie planety są w swoim największym zbliżeniu. Czy jest to efekt rezonansu czy "zwykłego" zbiegu przypadków- nie wiadomo.

   Wenus jest czasem nazywana siostrzaną planetą Ziemi. Pod pewnymi względami są bardzo podobne:
       -- Wenus jest tylko trochę mniejsza niż Ziemia (95% ziemskiej średnicy, 80% ziemskiej masy).
       -- Obie posiadają niewielką liczbę kraterów wskazującą na relatywnie młodą powierzchnię (wynika to jednak z różnych przyczyn, w przypadku Wenus jest to działalność wulkaniczna, a na Ziemi głównym czynnikiem jest niszczenie płyt tektonicznych, co nie ma w ogole miejsca na Wenus, a działalnośc wulkaniczna na ziemi oczywiście również występuje, ale nie ma takiego znaczenia (przyp. tłum.))
       -- Ich gęstości oraz skład chemiczny są bardzo podobne.
Z powodu tych podobieństw myślano, że pod zasłoną gęstych chmur Wenus może sie kryć krajobraz podobny do ziemskiego, a nawet że może tam istnieć życie. Niestety, ale dokładniejsze badania Wenus ujawniły, że w wielu ważnych kwestiach ta planeta różni się radykalnie od Ziemi.

   Ciśnienie wenusjańskiej atmosfery przy powierzchni wynosi 90 atmosfer (czyli tyle mniej więcej ile wynosi ciśnienie na głębokości 1 kilometra w ziemskich oceanach). Atmosfera planety składa się głównie z dwutlenku węgla. Jest w niej kilka warstw chmur o grubości wielu kilometrów, złożonej z kwasu siarkowego. Chmury te całkowicie przesłaniają nasz widok powierzchni. Tak gęsta atmosfera wytwarza efekt cieplarniany, który podnosi temperature o 400 stopni celsjusza do ponad 740 K (około 470 C, co wystarcza aby stopić ołów). Wenusjańska powierzchnia jest w rzeczywistości bardziej gorąca niż powierzchnia Merkurego, pomimo tego, że znajduje się on prawie dwa razy bliżej Słońca.

   Na Wenus w szczytach chmur występują bardzo silne (350 km/godz) wiatry, lecz przy powierzchni są one bardzo wolne, nie przekraczając prędkości kilku kilometrów na godzinę.

   Wenus prawdopodobnie miała kiedyś wielkie ilości wody tak jak Ziemia, ale cała uległa wyparowaniu. Obecnie Wenus jest dość sucha. Ziemię spotkałby ten sam los, gdyby tylko znajdowała sie bliżej Słońca. Możemy się nauczyć wiele na temat Ziemi poprzez zbadanie czemu początkowo podobna Wenus stała się ostatecznie taka odmienna.

   Większa część wenusjańskiej powierzchni składa się z łagodnie toczących się płaszczyzn z niewielkimi urozmaiceniami rzeźby terenu. Występuje tam także kilka szerszych depresji: Atalanta Planitia, Guinevere Planitia, Lavinia Planitia. Istnieją dwa duże obszary górzyste: Ishtar Terra na północnej półkuli (rozmiary mniej więcej Australii) oraz Aphrodite Terra biegnąca wzdłuż równika (wielkości mniej więcej Ameryki Południowej). Wnętrze Ishtar składa się głównie z wysokiej płaskowizny; Lakshmi Planum, która jest otoczona najwyższymi na Wenus górami, włączając w to ogromne Maxwell Montes (Góry Maxwella).

   Dane z obrazującego radaru Magellana pokazują, że większa część powierzchni Wenus jest pokryta potokami lawy. Znajduje się tam kilka dużych wulkanów tarczowych (podobnych do hawajskich albo też Olympus Mons) takich jak na przykład Sif Mons (po prawej). Niedawno ogłoszone odkrycia wskazują na to, że Wenus nadal jest aktywna wulkanicznie, lecz tylko w kilku plamach gorąca; w większej części była ona geologicznie raczej spokojna w przeciągu ostatnich kilkuset milionów lat.

   Na Wenus nie ma małych kraterów. Wydaje się (albo raczej: wygląda na to), że mniejsze meteoroidy spaliły się w gęstej wenysjańskiej atmosferze przed dotarciem do powierzchni. Kratery na Wenus wydają się rozchodzić w rogałeziająych się wzorach, co wskazuje na to, iż duże meteoroidy, które docierają do powierzchni ulegają wcześniejszemu rozerwaniu na kawałki w atmosferze.

   Najstarsze obszary na Wenus wydają się mieć około 800 milionów lar. Rozległy wulkanizm w tym czasie wymazał wcześniejszą powierzchnię razem z wszelkimi dużymi kraterami pochodzącymi z wczesnej historii Wenus.

   Obrazy z Magellana ukazują szeroką różnorodność interesujących i unikalnych cech, włączając w to "naleśnikowate" wulkany (po lewej), które wyglądają na wynik erupcji bardzo gęstej lawy oraz korony (po prawej), które zdają się być zapadniętymi kopułami nad dużymi zbiornikami magmy.

   Wnętrze Wenus jest pradopodobnie bardzo podobne do ziemskiego: żelazne jądro o promieniu 3000 km, stopiony skalny płaszcz, stanowiący większą część planety. Niedawne rezulataty analizy danych grawitacyjnych z Magellana wskazują na to, że wenusjańska skorupa jest twardsza i grubsza niż wcześniej zakładano. Podobnie jak na Ziemi, konwekcja w płaszczu wytwarza nacisk na powierzchnię, który znajduje ujście w wielu względnie małych regionych, a nie tak jak w przypadku Ziemi, na granicy płyt tektonicznych.

   Wenus nie posiada pola magnetycznego, prawdopodobnie z powodu wolnej rotacji (nie jest to do końca prawdą, ponieważ interakcja atmosfery planety wywołuje powstanie w niej bardzo słabego pola magentycznego- przyp. tłum.).

   Wenus nie posiada naturalnych satelitów i stąd biorą się różne zmyślone historie.

   Wenus jest zwykle widzialna nieuzbrojonym okiem. Czasami (nieściśle) nazywa się ją "gwiadzą poranną" bądź "gwiazdą wieczorną" i dzięki temu staje się ona najjaśniejszą gwiazdą na niebie. Istnieje kilka witryn internetowych, które pokazują aktualną dokładną pozycję Wenus (a także innych planet) na niebie. Bardziej szczegółowe i dobrane pod różnymi względami mapy mogą być stworzone za pomocą programu- planetarium takiego jak Starry Night (mnie się bardzo podoba).

Więcej na temat Wenus (tutaj znajdują się linki do innych stron internetowych o Wenus, wszystkie są w języku angielskim, niektóre linki mogą być wygasłe)

Otwarte kwestie

• Istnieją pewne dowody na rozciąganie i fałdowanie wenusjańskiej powierzchni, a także na niedawne wypływy lawy. Jednakże nie ma żadnego dowodu na istnienie płyt tektonicznych takich jak na Ziemi. Czy jest to efektem wyższej temperatury powierzchni?
• Efekt cieplarniany jest znacznie silniejszy na Wenus niż na Ziemi, z powodu gęstej atmosfery dwutlenku węgla. Lecz czemu Wenus wyewoluowała tak odmiennie od Ziemi?